Endoskopi, sindirim sistemi başta olmak üzere vücudun iç organlarının görüntülenmesini sağlayan minimal invaziv bir tanı ve bazen tedavi yöntemidir. Ucunda kamera ve ışık kaynağı bulunan esnek bir tüp (endoskop) kullanılarak gerçekleştirilen bu işlem sayesinde; yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı, kalın bağırsak ve diğer bazı iç yapılar ayrıntılı bir şekilde incelenebilir.
Endoskopi, hem hastalıkların erken teşhisi hem de bazı girişimsel işlemlerin yapılabilmesi açısından modern tıbbın vazgeçilmez yöntemlerinden biridir.
Endoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?
Endoskopi, genellikle aşağıdaki şikayetlerin değerlendirilmesinde tercih edilir:
- Uzun süredir devam eden mide ağrısı veya yanması
- Yutma güçlüğü
- Sürekli mide bulantısı veya kusma
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Dışkıda gizli kan veya siyah renkte dışkılama
- Kronik ishal veya kabızlık
- Ağızdan kan gelmesi
- Reflü belirtileri
- Ülser şüphesi
Ayrıca, bazı durumlarda polip çıkarma, biyopsi alma, mide kanamasını durdurma gibi tedavi amaçlı da endoskopik işlemler uygulanabilir.
Endoskopi Nasıl Yapılır?
Endoskopi işlemi, genellikle ağız yoluyla mideye ulaşan bir endoskop ile yapılır. İşlem öncesinde hasta genellikle 6-8 saatlik bir açlık süresine alınır. Lokal anestezi (boğaz spreyi) veya hafif sedasyon (damar yolundan sakinleştirici ilaç) ile hasta rahatlatılır.
İşlem sırasında endoskop cihazı, yemek borusundan mideye ve onikiparmak bağırsağına ilerletilir. Kamera yardımıyla bu bölgeler detaylı bir şekilde görüntülenir. Gerekli görülürse biyopsi alınabilir veya küçük müdahaleler yapılabilir. İşlem süresi genellikle 10–20 dakika arasında değişir.
Endoskopi Çeşitleri
Endoskopi, uygulandığı vücut bölgesine göre farklı isimler alır:
| Endoskopi Türü | İncelenen Bölge | Uygulama Yolu |
|---|---|---|
| Gastroskopi | Yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı | Ağızdan |
| Kolonoskopi | Kalın bağırsak ve rektum | Makattan |
| Rektosigmoidoskopi | Rektum ve sigmoid kolon | Makattan |
| Bronkoskopi | Solunum yolları ve akciğerler | Ağız veya burun |
| Laparoskopi | Karın içi organlar | Cilt üzerinden kesiyle |
| Artroskopi | Eklem içi yapılar | Cilt üzerinden kesiyle |
Endoskopi Öncesi ve Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Endoskopi Öncesi:
- İşlemden en az 6-8 saat önce hiçbir şey yenilip içilmemelidir.
- Kullanılan ilaçlar (kan sulandırıcılar vb.) mutlaka doktora bildirilmelidir.
- Diyabet hastaları insülin dozlarını hekimin yönlendirmesiyle ayarlamalıdır.
Endoskopi Sonrası:
- Sedasyon uygulanmışsa, hasta işlem sonrası kısa bir süre gözlem altında tutulur.
- İşlemden sonra birkaç saat ağızdan gıda alınmaması önerilir.
- Hafif boğaz ağrısı, şişkinlik veya geğirme normal kabul edilir.
- Eğer biyopsi alınmışsa, patoloji sonuçları genellikle birkaç gün içinde çıkar.
Endoskopi Riskleri ve Komplikasyonlar
Endoskopi genellikle güvenli bir işlemdir. Ancak her tıbbi müdahalede olduğu gibi bazı nadir riskler içerebilir:
| Olası Komplikasyon | Açıklama | Görülme Sıklığı |
|---|---|---|
| Boğaz tahrişi | İşlem sonrası hafif rahatsızlık | Yaygın |
| Şişkinlik veya gaz | Hava verilmesine bağlı | Yaygın |
| Kanama | Biyopsi veya polip çıkarma sonrası | Nadir |
| Delinme (perforasyon) | Sindirim sisteminde küçük yırtık | Çok nadir (1/10.000) |
| Alerjik reaksiyon | Kullanılan ilaçlara bağlı | Çok nadir |
Endoskopi Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?
Endoskopi, rutin tarama amaçlı önerilmemektedir. Ancak aşağıdaki durumlarda belirli aralıklarla tekrarlanabilir:
- Gastrit, ülser, Helicobacter pylori enfeksiyonu gibi mide rahatsızlıklarında kontrol amaçlı
- Polip veya tümör takibi
- Ailede mide veya bağırsak kanseri öyküsü varsa tarama amaçlı
- Barrett özofagusu tanısı konmuş bireylerde düzenli izlem için
Hekiminiz tarafından önerilen sıklıkta ve kapsamda yapılması uygundur.
Endoskopi ile Kolonoskopi Arasındaki Fark Nedir?
| Kriter | Endoskopi (Gastroskopi) | Kolonoskopi |
|---|---|---|
| İncelenen bölge | Üst sindirim sistemi (yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı) | Alt sindirim sistemi (kalın bağırsak, rektum) |
| Uygulama yöntemi | Ağız yoluyla | Makattan |
| Hazırlık süreci | Aç kalmak yeterlidir | Bağırsak temizliği gerekir |
| Süre | 10–20 dakika | 20–45 dakika |
Endoskopi, sindirim sistemi başta olmak üzere birçok iç organı doğrudan gözlemlemeye ve gerekirse tedavi edici müdahaleler yapmaya imkân tanıyan gelişmiş bir tıbbi yöntemdir. Hem erken teşhis hem de doğru tedavi planlaması açısından kritik öneme sahiptir.
Kronik mide problemleri, açıklanamayan sindirim sistemi şikayetleri veya kanser taraması gibi durumlarda hekim önerisiyle endoskopi yaptırmak, ciddi sağlık sorunlarının erken dönemde fark edilmesine yardımcı olabilir.
Bu sitedeki tüm içerikler yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır ve hazırlandıkları tarih itibarıyla geçerli olan bilimsel kaynaklara dayanmaktadır. Sağlıkla ilgili herhangi bir belirti, teşhis veya tedavi gerektiren durumlarda lütfen doğrudan hekiminize ya da yetkili bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.